Tổng quan về LIMONENE. Ứng dụng và đặc điểm

Limonene là một hợp chất hữu cơ thuộc nhóm terpen, có công thức phân tử là C₁₀H₁₆. Đây là một monoterpen vòng (monoterpene cyclic), thường tồn tại dưới hai dạng đồng phân lập thể là D-limonene và L-limonene. Dạng phổ biến nhất trong tự nhiên là D-limonene, có mùi thơm đặc trưng giống cam chanh.

1. Cấu trúc và tính chất hóa học

- Công thức phân tử: C₁₀H₁₆

- Cas: 5989-27-5

- Fema: 2633

- Khối lượng phân tử: ~136.24 g/mol

- Cấu trúc: Gồm một vòng cyclohexene và một nhánh isopropenyl

- Tính chất vật lý:

+ Là chất lỏng không màu, dễ bay hơi

+ Không tan trong nước nhưng tan tốt trong dung môi hữu cơ như ethanol, ether

+ Có mùi cam, chanh dễ chịu

2. Nguồn gốc

- D-limonene chủ yếu được tìm thấy trong vỏ cam quýt (cam, chanh, quýt, bưởi)

- Có thể chiết xuất bằng phương pháp ép lạnh vỏ trái cây hoặc chưng cất hơi nước

Ứng dụng

1. Ứng dụng trong công nghiệp thực phẩm

Limonene, đặc biệt là D-limonene, được sử dụng phổ biến vì có mùi thơm dễ chịu (cam, chanh) và nguồn gốc tự nhiên. 

Các ứng dụng chính bao gồm:

Limonene, đặc biệt là D-limonene, được sử dụng phổ biến vì có mùi thơm dễ chịu (cam, chanh) và nguồn gốc tự nhiên. 

Các ứng dụng chính bao gồm:

a. Chất tạo hương (Flavoring agent)

- D-limonene được dùng để tạo mùi và vị cam quýt tự nhiên trong:

- Nước giải khát (nước cam, soda chanh)

- Kẹo cao su, kẹo ngậm, bánh ngọt, sữa chua

- Các sản phẩm bổ sung vitamin C có hương cam.

- Vì nó là chất bay hơi, nên được đưa vào sản phẩm dưới dạng vi nang hóa (microencapsulation) để giữ mùi lâu hơn. 

b. Chất bảo quản sinh học tự nhiên

- Có tính kháng khuẩn và chống nấm nhẹ: giúp kéo dài hạn sử dụng cho thực phẩm không chứa chất bảo quản tổng hợp.

- Một số nghiên cứu cho thấy limonene có khả năng ức chế sự phát triển của vi khuẩn như:

- Listeria monocytogenes

- Escherichia coli

- Salmonella enterica

c. Tác dụng hỗ trợ tiêu hóa

Có thể được thêm vào thực phẩm chức năng giúp giảm đầy hơi, khó tiêu, vì limonene có khả năng làm giảm co thắt cơ trơn trong dạ dày và ruột.

2. Ứng dụng trong mỹ phẩm và sản phẩm chăm sóc cá nhân

Limonene là thành phần phổ biến trong nhiều loại mỹ phẩm thiên nhiên, với các vai trò sau:

a. Chất tạo hương (Fragrance ingredient)

- Được thêm vào để tạo mùi cam, chanh tươi mát cho:

- Kem dưỡng da, sữa tắm, dầu gội, sữa rửa mặt

- Lăn khử mùi, nước rửa tay, khăn ướt

- Limonene thường nằm trong danh mục hương liệu tổng hợp tự nhiên (INCI name: LIMONENE) trên nhãn sản phẩm.

b. Tác nhân làm sạch (Solvent & degreasing agent)

- Tan được dầu và bã nhờn → được dùng trong:

- Dầu tẩy trang

- Gel rửa mặt dành cho da dầu

- Sản phẩm làm sạch móng tay

c. Thành phần chống oxy hóa và kháng khuẩn

- Chống viêm nhẹ cho da mụn

- Giảm mùi hôi do vi khuẩn trên da

- Bảo vệ sản phẩm khỏi hư hỏng do vi sinh vật

Lưu ý:

Dù có nguồn gốc tự nhiên, limonene có thể gây kích ứng da hoặc dị ứng sau khi bị oxy hóa. Do đó, cần được ổn định hóa hoặc phối hợp với chất chống oxy hóa (như tocopherol/vitamin E).

3. Ứng dụng trong nước hoa (Perfume Industry)

Limonene là một thành phần quan trọng trong công thức nước hoa vì mùi thơm tươi mát và khả năng pha trộn tốt.

a. Nốt hương đầu (Top note)

Limonene tạo nên mùi tươi, sáng, sảng khoái, thường là nốt đầu tiên mà người dùng cảm nhận được trong nước hoa:

- Cam bergamot

- Vỏ chanh

- Vỏ cam ngọt

b. Tăng cường hương tổng thể

- Limonene giúp khuếch tán mùi hương và làm tròn hương thơm tổng thể.

- Dùng để cân bằng những nốt gỗ, xạ hương hoặc gia vị, giúp mùi trở nên dễ chịu hơn và ít nồng hơn.

- Được ưa chuộng trong các dòng nước hoa: “Natural”, “Organic” hoặc “Vegan”

- Nước hoa dành cho mùa hè, thể thao hoặc trẻ em

c. Trong công nghiệp hóa chất

- Dung môi sinh học: Dùng thay thế dung môi hữu cơ độc hại (ví dụ: toluen) trong tẩy rửa, pha sơn, làm sạch kim loại.

- Là nguyên liệu để tổng hợp nhựa polymer, thuốc trừ sâu, chất tẩy rửa tự nhiên.

d. Bảo vệ môi trường

Vì là hợp chất tự nhiên, dễ phân hủy sinh học, limonene được sử dụng làm dung môi thân thiện môi trường trong các sản phẩm làm sạch